هفتاد و دومین نشست علمی پژوهشگاه فقه نظام با عنوان: «ظرفیت‌های نهاد ولایت فقیه، در مواجههٔ پیشگیرانه با چالش بازگشت‌پذیری انقلاب‌ها» برگزار شد.
مشروعیت الهی ولی فقیه، شرایط اخلاقی وی و در نتیجه رابطهٔ اطاعت و الفت میان امام و امت، مانع از بازگشت انقلاب اسلامی از آرمان‌های خود است.
هفتاد و دومین نشست علمی پژوهشگاه فقه نظام با عنوان «ظرفیت‌های نهاد ولایت فقیه در مواجهه پیشگیرانه با چالش بازگشت‌پذیری انقلاب‌ها» با ارائه حجت‌الاسلام محسن زواری و نقد حجت‌الاسلام محمد مهدی اسلامیان، در تاریخ چهارم تیر ماه 1402 و در پژوهشگاه فقه نظام برگزار شد.
![]()
حجت الاسلام زواری در این نشست بیان کرد: ویژگی‌ها و صفات ولی فقیه، باعث استحکام درونی انقلاب است؛ به این دلیل که ولایت فقیه امتداد معصوم و برخوردار از مشروعیت الهی است که باعث قداست و حجیت نظام ولایت فقیه در نزد جامعه است و سبب اطاعت آحاد جامعه از اوامر و دستورات ولی فقیه و ایجاد رابطه عاطفی و محبت بین امام و امت می شود.
هم‌چنین صفات اخلاقی که باید ولی فقیه داشته باشد - نظیر عدالت، تقوا، تواضع، مسؤولیت‌پذیری و سایر صفات - و ضرورت باقی‌ماندن این صفات در وی، ظرفیت پیش‌گیری از بازگشت‌پذیری را ایجاد می کند. کارویژه‌ها و اختیارات ولی فقیه در دو ساحت سیاست‌گذاری کلان و پایش و نظارت نیز، زمینه را برای مواجهه نهاد ولی فقیه با چالش بازگشت‌پذیری فراهم می کند.
![]()
در نوبت نقد حجت الاسلام اسلامیان، نقدهای خود را بیان کرد. از نظر ایشان، روش فقهی در این بحث کم‌رنگ بوده است. از منظر ایشان قداست ولایت فقیه مربوط به وضعیت مطلوب است و در وضعیت موجود چنین قداستی که منجر به اطاعت همگانی آحاد جامعه شود دیده نمی‌شود. هم‌چنین معلوم نیست ویژگی‌ها و خصوصیات ولی فقیه مانند عدالت بتواند سبب تصمیم‌گیری درست و در نتیجه مانع بازگشت‌پذیری باشد.
هم چنین ویژگی‌هایی که برای نهاد ولایت فقیه برشمرده شده است در سایر نظامها هم وجود دارد؛ به عنوان مثال در نظام دموکراتیک که مشروعیت خود را از مردم می گیرد این مشروعیت وجود دارد و آن‌ها هم این سیاست‌گذاری و پایش را دارند و برای همین اختصاصی به نهاد ولایت فقیه ندارد در حالی که از عنوان ارائه‌شده در این نشست استفاده می‌شود که این ویژگی‌ها مختص به نهاد ولایت فقیه است.
![]()
در ادامه جلسه، حاضران نیز نکاتی را مطرح کردند که از جملهٔ آن‌ها لزوم توضیح چرایی بازگشت‌پذیری در انقلاب‌ها و اختصاصی‌نبودن ظرفیت‌های ذکرشده در نهاد ولایت فقیه بود.
در خاتمه حجت الاسلام زواری در پاسخ به نقدهای مطرح‌شده با اشاره به برخی استنادات و مطالب ذکر شده، حیثیت فقهی این بحث را کافی دانست. وی بیان کرد: نهاد ولایت فقیه در امتداد ولایت معصوم است و برای همین از مواهب و خصوصیات آن بهره مند است و در این خصوصیات، مشترک با ولایت معصوم است.
ایشان افزود آثار مطرح شده اختصاص به جامعه آرمانی ندارد؛ بلکه در همین جامعه موجود هم آثار آن‌ها در حد معینی نمودار است .
![]()